شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟

شاخص کل بورس چیست؟انواع شاخص های بورس

آموزش ویدئویی تحلیل شاخص کل بورس شروع سال ۱۴۰۰ (با تدریس دکتر محمد بحرینی)

شاخص کل بورس یک عدد برای مشخص کردن روند کلی بازار بورس می باشد. در این مقاله، سایت بحر تحلیل شاخص کل بورس و برخی از شاخص های بورس را معرفی کرده است. همچنین ویدئو آموزشی رایگان، ویژه شما بزرگواران قرار داده است. پیشنهاد میدهیم حتماً این فایل آموزشی را مشاهده نمایید.

مطالبی که در این مقاله می آموزیم:

1- منظور از شاخص کل بورس چیست؟

2- انواع شاخص های بورس

4- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

5- شاخص آزاد شناور (TEFIX)

6- شاخص بازار اول و دوم

منظور از شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل بورس، یک معیار برای مشخص کردن روند کلی صعودی و یا نزولی بودن بازار بورس می باشد. درواقع شاخص کل بورس بیانگر میانگین بازدهی بورس است.

تحلیل گران بورس باید توجه داشته باشند افزایش شاخص کل بورس، نشان‌دهنده سودآوری همه شرکت‌ها در بورس نیست.

ممکن است سهام برخی از شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق و بهادار ، حتی در زمانی که شاخص کل بورس رشد قابل توجهی دارد، با افت قیمت شدید مواجه باشند.

در شرایطی نیز پیش می آید شاخص کل بورس با کاهش مواجه میشود. در این شرایط با وجود افت شاخص کل بورس، سهام بعضی شرکتها رو به رشد است.

در هر دو حالت وظیفه همیشگی شما بعنوان یک سرمایه گذار این است که با تحلیل درست و بهنگام، سهام شرکت های رو به رشد را در سبد سهام خود قرار دهید. آن وقت سرمایه شما، فارغ از شرایط حاکم بر کلیت بازار بورس، رشد خواهد داشت.

دوره جامع ثروت و تکنیکال یک دوره مناسب برای شماست. پیشنهاد می کنیم اگر میخواهید در بازارهای مالی سرمایه گذاری کنید در ابتدا حتماً از سایت بحر تحلیل دوره آموزش تحلیل تکنیکال را دانلود و از این دوره فوق العاده عالی استفاده کنید.

انواع شاخص های بورس

در بورس انواع شاخص های مختلفی وجود دارد که هر کدام از این شاخص ها وضعیت بازار بورس را از جنبه های خاصی به ما نشان می دهند. محاسبه هر کدام از شاخص‌های بورس از طریق فرمول متفاوتی انجام میشود. بنابراین برای تحلیل هر شاخص باید کارکرد آن شاخص را یاد بگیریم.

در بین فعالان بازار بورس چند شاخص نسبت به کل شاخص های بورس از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. سایت بحر تحلیل در ادامه برخی از این شاخص‌ها را به شما معرفی میکند:

2- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی)

3- شاخص کل (هم وزن)

4- شاخص قیمت (هم وزن)

5- شاخص آزاد شناور

6- شاخص بازار اول و دوم

شاخص کل

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، شاخص کل بورس یک عدد جهت تعیین بازدهی کلی بازار بورس می باشد. جالب است بدانید شرکت‌های بزرگتر (شرکت‌هایی با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر)، تأثیر بیشتری بر صعود و یا نزول شاخص کل بورس دارند.

در تصاویر زیر تاثیر نمادهای بزرگ بازار و نمادهای پرتراکنش بر شاخص بورس را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس، شاخص قیمت است. شاخص قیمت، روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار را مشخص میکند. به طور مثال اگر شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۵ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۵ درصد رشد داشته است.

شاخص قیمت نسبت به شاخص کل بورس یک تفاوت عمده دارد. در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی محاسبه میشود. اما در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در فرمول شاخص کل مورد محاسبه قرار می گیرد.

البته وزن شرکت‌ها بر شاخص قیمت مثل شاخص کل تأثیرگذار است. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد و سرمایه آن بیشتر باشد، تأثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

در بازار بورس سهام شرکت ها توسط دو دسته افراد حقیقی و حقوقی خرید و فروش می شود. افراد حقوقی اصولاً نسبت به افراد حقیقی با سرمایه بیشتری در بورس خرید یا فروش شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ می کنند. به همین دلیل هم از لحاظ ارزشی و هم تعداد، دارای سهام بیشتری نسبت به افراد حقیقی هستند. در نتیجه آن‌ها تاثیر بیشتری در تغییرات بازار یک سهم دارند. با توجه به این موضوع، به تعداد سهامی که در بازار سرمایه، در اختیار سهامداران حقیقی است و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام آزاد شناور گفته می‌شود. ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت های عضو بورس به دو گروه عمده بازار اول و بازار دوم تقسیم می شوند. برای تفکیک شرکت‌های بورسی چندین معیار در نظر گرفته می شود. ۴ مورد از معیارهای تفکیک شرکتها:

2- تعداد سهامداران

3- وضعیت سودآوری

4- تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود

شرکتی‌هایی که از لحاظ معیارهای گفته شده در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکتها، قرار داشته باشند، در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم قرار می‌گیرند.

در این بین اگر شاخص کل برای بازار اول محاسبه شود، شاخص بازار اول و در صورتی که شاخص در بازار دوم محاسبه شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم بدست می‌آید. اگر شاخص کل بازار دوم سرعت افزایش بیشتری داشته باشد، نشان می‌دهد که رشد در بازار دوم به نسبت بازار اول بهتر است و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک، جذابیت بیشتری دارد.

شاخص صنعت

در بازار بورس می‌توان شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان دسته‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی هستند. جالب است بدانید بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل داده اند. این شرکتها در زمره شاخص صنعت محاسبه می شوند.

شیوه محاسبه شاخص صنعت مشابه شاخص کل قیمت محاسبه میگردد. تفاوت آن‌ها با یکدیگر، در تعداد شرکت‌های حاضر در آن دسته می باشد.

شاخص بورس چیست و انواع آن کدامند ؟

شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکت‌های مختلف خرید و فروش می‌شود.

واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی ( Index ) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.

منظور از شاخص بورس چیست؟

شاخص‌های بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.

شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌دهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهند. محاسبه هر کدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد. پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست؟ شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسی‌شان می‌توان از جنبه‌های مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت .

در ادامه به برخی از انواع شاخص های بورس اشاره می شود :

شاخص کل قیمت – TEDPIX

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است .

برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌گردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت :

• زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می‌گردد.
• از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌گردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.
• سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می‌گردد.

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

• زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
• زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.
• اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.
• اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

سهام شناور آزاد( Free float ) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل است، با این تفاوت که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه می‌نماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است.

شاخص بورس چیست؟ به زبان ساده

همراهان شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ گرامی اگر وارد بازار بورس شده اید میدانید که در بورس اصطلاحات زیادی وجود دارد که شاخص بورس هم جزو آن اصطلاحات است. برای پاسخ به پرسش شاخص بورس چیست؟ به زبان ساده بهتر است نگاهی جزئی به تعاریف بورس داشته باشیم. طبق مقاله بورس چیست؟ بورس یک نوع بازار است که در آن دارایی های مختلفی مورد معامله قرار می گیرند. این بازار همچنین یک نهاد ساختاریافته است که به عنوان یکی از مهمترین ارکان اساسی بازار سرمایه نیز شناخته می شود. مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و مهمتر از همه جمع آوری سرمایه و پس اندازهای اندک برای تامین سرمایه فعالیت های اقتصادی از مهمترین کاربردهای بورس محسوب می شوند. اما با این تعاریف به درک کامل از شاخص بورس نمیرسیم پس ما را در این مقاله همراهی کنید تا جوابگوی پرسش شما عزیزان باشیم.

پیشنهاد میکنیم مطالب زیر را مطالعه نمایید:

تعریف شاخص بورس به زبان ساده

معنای لغوی شاخص (index)، نشانگر و بیانگر است، شما می توانید با استفاده از شاخص که که با یک عدد نشان داده می شود تغییرات به وجود آمده در یک یا چند فاکتور و پارامتر را در یک دوره زمانی مشخص به دست آوردید و بررسی کنید. سرمایه گذاران با استفاده از شاخص های بورس تصمیماتی در سرمایه گذاری خود میگیرند پس بدیهی است که نوسانات شاخص های بورس برایشان مهم باشد. تعریف شاخص بورس به زبان ساده این است که، شاخص بورس در واقع عددی است که نشانگر و بیانگر وضعیت بورس است و با نمایش روند رشد یا افت بازار بورس به سرمایه گذاران یاری میرساند. البته شاخص بورس انواع مختلفی دارد که هر کدام نشانگر وضعیت خاصی از بورس هستند و فرمول مخصوص خود را برای محاسبه دارند. در ادامه به معرفی انواع شاخص بورس می پردازیم:

شاخص کل بورس چیست؟

حتما در اخبار و رسانه ها به عنوان شاخص کل بورس تهران بر خورده اید، شاخص کل بورس در واقع بین افرادی که در بازار بورس فعالیت می کنند و در بین سرمایه گذاران یکی از مهمترین و پرکاربردترین نوع شاخص ها است به این دلیل که شاخص کل ( TEDPIX) بیانگر سطح عمومی قیمت و نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه ای شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ را که شرکت به شما پرداخت می کند را محاسبه می کند. فرمول محاسبه شاخص کل بیان می کند که هر مقدار که یک شرکت بزرگتر باشد و سرمایه بیشتری داشته باشد پس تاثیر بیشتری برروی شاخص خواهد گذاشت. برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه بر این باور هستند که در مواقع خاصی شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت ها و نمایانگر برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. مثلا اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود. اما شاخص کل هم‌وزن با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار خواهد بود.

منظور از شاخص قیمت در بورس چیست؟

شاخص قیمت هم مانند شاخص کل بسیار حائز اهمیت است و شبیه شاخص کل است اما با این تفاوت که شاخص قیمت فقط بابررسی و ارزیابی قیمت تمام سهام شرکت های پذیرفته در بورس را نشان میدهد اما شاخص کل به علاوه نمایش قیمت سهام ، سود سالیانه آن ها را هم نشان می دهد. در واقع شاخص قیمت بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ در بورس

با نمایش 30 شرکت بزرگ با شاخص سطح عمومی قیمت سهام در واقع ارزش بازار آن ها در مقایسه با شرکت های دیگر بیشتر بوده است. مانند این شاخص، شاخص های دیگری هم وجود دارند مانند: شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت.که هرکدام در صنعت خود و با فرمول خاص خود محاسبه می شوند.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

برای روشن تر شدن شاخص سهام آزاد شناور بهتر است به مفهوم سهام آزاد شناور اشاره کنیم. سهام شناور آزاد (Free Float) چیست؟ به بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که صاحبان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام باشند و آنها قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک، آن سهام، قابل معامله باشد. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد مشابه شاخص کل است البته با این تمایز که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود.